ความหมาย “สันป่าตอง”
หลายคนอยากรู้แล้วว่าสันป่าตอง นั้นมาจากไหน “สันป่าตอง” เป็นชื่อที่ตั้งตามชื่อหมู่บ้าน คือหมู่บ้านสันป่าตอง ซึ่งมีลักษณะภูมิประเทศเป็นที่ดอน จึงได้ชื่อขึ้นต้นว่า “สัน” ส่วนคำว่า “ป่าตอง” มาจากป่าต้นตอง ซึ่งต้นตองเป็นต้นไม้พุ่มขนาดใหญ่ บริเวณลำต้นมีหนาม และดอกมีสีเหลือง ซึ่งขึ้นอยู่เป็นจำนวนมากในพื้นที่ จึงเป็นที่มาของคำว่า สันป่าตอง
อำเภอสันป่าตอง (ภาษาอังกฤษ : SAN PA TONG) อ้างอิงเนื้อหาจากหนังสือย้อนยุคสันป่าตอง จัดพิมพ์เมื่อ พ.ศ.2552 ระบุว่า อำเภอสันป่าตอง ถูกตั้งขึ้นเมื่อประมาณปี พ.ศ.2416 แต่เดิมพื้นที่อำเภอสันป่าตองนั้น เป็นเขตการปกครองของอำเภอแม่วางและอำเภอบ้านแม ซึ่งหมายความว่า มีอำเภอแม่วางก่อนอำเภอสันป่าตองและต่อมาอำเภอแม่วางถูกยุบไปในปี พ.ศ.2477 กระทรวงมหาดไทยได้ประกาศยุบอำเภอแม่วางให้มารวมกับอำเภอบ้านแมเป็นอำเภอเดียวกัน เรียกว่า “อำเภอบ้านแม” โดยมีที่ว่าการอำเภอตั้งอยู่ที่บ้านเปียง หมู่ที่ 13 ตำบลบ้านแม และเมื่อวันที่ 4 มิถุนายน พ.ศ.2482 ได้มีการย้ายที่ว่าการอำเภอบ้านแม มาตั้ง ณ ที่บ้านสันป่าตอง หมู่ที่ 10 ตำบลยุหว่า ซึ่งเป็นที่ตั้งปัจจุบัน และเปลี่ยนชื่ออำเภอเป็น “อำเภอสันป่าตอง” โดยมีเขตการปกครองเพิ่มขึ้นอีก 2 ตำบล คือ ตำบลหารแก้ว และตำบลหนองตอง รวมเป็น 14 ตำบล และต่อมาในปี พ.ศ. 2489 ทางราชการได้ประกาศตั้งกิ่งอำเภอหางดงขึ้นมาเป็นอำเภอหางดง จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งอยู่ติดกับอำเภอสันป่าตอง ทำให้ตำบลหารแก้วและตำบลหนองตอง จึงโอนไปอยู่ในเขตการปกครองของอำเภอหางดงจนถึงปัจจุบัน
สภาพภูมิศาสตร์ของอำเภอสันป่าตอง
อำเภอสันป่าตอง ตั้งอยู่ทางทิศใต้ของจังหวัดเชียงใหม่ โดยมีระยะทางห่างจากตัวจังหวัดเชียงใหม่ 22 กิโลเมตร โดยมีทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 108 ถนนสายเชียงใหม่-ฮอด เป็นเส้นทางการคมนาคมหลัก มีพื้นที่ 178.188 ตารางกิโลเมตร อำเภอสันป่าตองเป็นอำเภอรอบนอกอำเภอเมืองเชียงใหม่ มีตำบลทั้งหมด 11 ตำบล เส้นทางเชียงใหม่-สันป่าตอง แหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรมมากมาย เช่น แหล่งผลิตเครื่องเขิน การแกะสลักไม้ นอกจากนี้ยังมีแหล่งท่องเที่ยวทั้งทางประวัติศาสตร์ และธรรมชาติ ได้แก่ เวียงท่ากาน หนองสะเรียม วัดป่าเจริญธรรม วัดพระบาทหยั้งหวีด วัดน้ำบ่อหลวง(วนาราม) และเจดีย์งามเวียงแม เป็นต้น อำเภอสันป่าตองมีสภาพภูมิอากาศโดยทั่วไป แบบมรสุม มี 3 ฤดู ฤดูร้อน ฤดูฝน ฤดูหนาว พืชเศรษฐกิจที่สำคัญคือ ลำไย, หอม, ข้าว โดยอำเภอสันป่าตองมีอาณาเขตพื้นที่ติดต่อ ดังนี้
ทิศเหนือ ติดต่อเขตอำเภอหางดง และอำเภอสะเมิง จังหวัดเชียงใหม่
ทิศใต้ ติดต่อเขตอำเภอดอยหล่อ จังหวัดเชียงใหม่
ทิศตะวันออก ติดต่อเขตอำเภอหางดง จังหวัดเชียงใหม่ อำเภอเมือง จังหวัดลำพูน และอำเภอป่าซาง จังหวัดลำพูน
ทิศตะวันตก ติดต่อเขตอำเภอแม่วาง จังหวัดเชียงใหม่
การปกครองส่วนภูมิภาค
อำเภอสันป่าตองแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 11 ตำบล 120 หมู่บ้าน ได้แก่
| ลำดับที่ | อักษรไทย | อักษรโรมัน | จำนวนหมู่บ้าน | ประชากรทั้งหมด (พ.ศ. 2561) | ประชากรแยกตามส่วนท้องถิ่น (พ.ศ. 2561) | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. | ยุหว่า | Yuwa | 15 | 13,414 | 2,828 10,586 | (ทต. สันป่าตอง) (ทต. ยุหว่า) |
| 2. | สันกลาง | San Klang | 9 | 5,641 | 5,641 | (อบต. สันกลาง) |
| 3. | ท่าวังพร้าว | Tha Wang Phrao | 7 | 3,386 | 1,550 1,836 | (ทต. บ้านกลาง) (อบต. ท่าวังพร้าว) |
| 4. | มะขามหลวง | Makham Luang | 9 | 6,357 | 89 1,301 4,967 | (ทต. สันป่าตอง) (ทต. บ้านกลาง) (อบต. มะขามหลวง) |
| 5. | แม่ก๊า | Mae Ka | 14 | 7,083 | 7,083 | (อบต. แม่ก๊า) |
| 6. | บ้านแม | Ban Mae | 13 | 6,450 | 6,450 | (ทต. บ้านแม) |
| 7. | บ้านกลาง | Ban Klang | 11 | 9,623 | 5,758 3,865 | (ทต. บ้านกลาง) (อบต. เวียงท่ากาน) |
| 8. | ทุ่งสะโตก | Thung Satok | 12 | 6,224 | 6,224 | (ทต. ทุ่งสะโตก) |
| 9. | ทุ่งต้อม | Thung Tom | 11 | 6,970 | 1,643 5,327 | (ทต. สันป่าตอง) (ทต. ทุ่งต้อม) |
| 10. | น้ำบ่อหลวง | Nam Bo Luang | 11 | 4,984 | 4,984 | (อบต. น้ำบ่อหลวง) |
| 11. | มะขุนหวาน | Makhun Wan | 8 | 5,101 | 1,717 3,384 | (ทต. บ้านกลาง) (อบต. มะขุนหวาน) |
ข้อมูล : ที่ว่าการอำเภอสันป่าตอง, หนังสือแอ่วสันป่าตอง (2552), วิกิพีเดีย